Dạy học bằng máy tính bảng?

Gần đây, nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam phát hành bộ sách giáo khoa điện tử Classbook với thiết kế và chức năng gần như máy tính bảng thông thường. Sản phẩm được tuyên truyền là mang lại nhiều lợi ích trong dạy và học cho cả thầy lẫn trò.

Tập đọc trên sách giáo khoa điện tử Classbook của nhà xuất bản Giáo Dục. Ảnh: TL

Thực chất, ý tưởng về một quyển sách điện tử đã xuất hiện đầu tiên vào năm 1986 bởi một tác giả tên Alan Key và trung tâm nghiên cứu của Xeror, được gọi tên là Dynabook. Dynabook được mô tả như một sự kết hợp giữa giấy, viết chì, tẩy, máy đánh chữ và nhạc cụ. Tuy nhiên, do sự hạn chế về công nghệ nói chung lúc bấy giờ nên sản phẩm chỉ dừng lại ở mức độ ý tưởng. Sau đó thì các thế hệ máy tính bảng cũng ra đời nhưng không rầm rộ cho đến khi sản phẩm iPad của Apple xuất hiện năm 2010, thì cơn sốt máy tính bảng mới thực sự ảnh hưởng sâu sắc đến mọi lĩnh vực đời sống trong đó có giáo dục.

Tại Anh, môn ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học (ICT in Education) là môn bắt buộc trong tất cả các chương trình đào tạo giáo viên, môn khoa học máy tính (Computing) lại là môn bắt buộc trong nhà trường dành cho học sinh từ 5 – 16 tuổi. Vì vậy, không có gì khó hiểu khi thống kê năm 2012, có khoảng 100.000 máy tính bảng trong trường học Anh thì năm 2013, con số này đã tăng lên 260.000.

Tuy nhiên, việc tiến tới thay thế hoàn toàn các sách tham khảo in bằng sách điện tử (ở Anh không có bộ sách giáo khoa chung cho học sinh cả nước, giáo viên tuỳ ý thiết kế nội dung bài giảng theo khung chương trình quốc gia) vẫn diễn ra hết sức thận trọng ở Anh. Cuối năm 2012 đến đầu năm 2013, 24 trường phổ thông ở UK – nơi mà cả giáo viên và học sinh đều được trang bị máy tính bảng đã tham gia vào cuộc thực nghiệm về hiệu quả của chiến lược này.

Kết quả cho thấy: việc sử dụng máy tính bảng mang lại lợi ích cho cả học sinh lẫn giáo viên. Học sinh tích cực tham gia các hoạt động học tập, hợp tác với nhau và với giáo viên, giáo viên quản lý và trợ giúp việc học từng cá nhân học sinh tốt hơn, đặc biệt là học sinh cá biệt.

Cả giáo viên, học sinh, phụ huynh đều giao tiếp với nhau dễ dàng và thường xuyên hơn nhờ công nghệ. Vài ví dụ cụ thể như giáo viên tạo được các bài giảng, tài liệu tham khảo (mini-textbook) đa dạng dưới dạng kênh chữ, hình, âm thanh sinh động, hấp dẫn, hạn chế mang các đồ dùng dạy học (tranh ảnh in, bài in, giấy bút) lên lớp. Với các video hoặc đoạn audio cũng giúp học sinh hiểu bài dễ hơn và không gây nhàm chán khiến các em chú ý hơn trong giờ học. Học sinh có thể đặt câu hỏi, gửi bài cho giáo viên nhanh chóng qua các phần mềm, trang web. Thực nghiệm cũng cho thấy học sinh làm bài tập trên lớp hay về nhà bằng cách tương tác ngay trên máy thì tiết kiệm thời gian hơn trên giấy.

Dù nhiều lợi ích đến thế nhưng bộ Giáo dục Anh vẫn đưa ra khuyến cáo và đòi hỏi các trường có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi triển khai chiến lược này. Trước hết là nguồn tài chính để trang bị, bảo trì, thay thế thiết bị gồm máy tính bảng, các ứng dụng, phần mềm, mạng internet khi bị hư hỏng. Điều quan trọng hơn là giáo dục ý thức giáo viên lẫn học sinh cách sử dụng tối ưu thiết bị này, hạn chế cao nhất sự lạm dụng nó cho việc giải trí; phối hợp với phụ huynh cách quản lý việc sử dụng máy tính bảng của trẻ. Bên cạnh đó, nhà trường cũng phải huấn luyện giáo viên cách thiết kế bài dạy với các hoạt động đa dạng từ tiện ích của máy tính bảng mà không chỉ đơn thuần là dùng kho tài liệu có sẵn.